برچسب: هندوستان

ابراهیم حیدری مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره شایعات سفر خود به هند گفت: همانطور که می‌دانید هند کشور مهمی است و بخشی از آن جزئی از پهنه فرهنگی زبان فارسی بوده است بنابراین قرابت‌های فرهنگی زیادی میان ما و این کشور وجود دارد.

وی افزود: بسیاری از کشورهای مختلف تلاش می‌کنند این ارتباط و پیوند فرهنگی میان ما قطع شود، اما اگر بخواهیم با توجه به اتفاقی که سال گذشته رخ داد که بخشی از آن از طرف هند ناخواسته بود، به هند برویم و جمعیت کثیری را که مشتاق کتاب و ادبیات ما هستند به سمت آثار خود جلب کنیم، نباید به سمت خود حذفی برویم.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در ادامه گفت: بنابراین خودمان به دنبال احیای روابط هستیم تا بخشی از ادبیات و ارتباطمان را که قطع شده است احیا کنیم و کتاب‌های حوزه جایزه ادبی جلال آل احمد و اشتراکات مان در حوزه فرهنگ را از طریق خانه فرهنگی که در آنجا داریم احیا کنیم. به این ترتیب این ارتباطات را بیشتر کنیم تا در هر دو نمایشگاه شاهد حضور جدی تری باشیم.

حیدری درباره حضور مجدد هند به عنوان مهمان ویژه در سی‌وششمین نمایشگاه کتاب گفت: رایزنی‌هایی برای حضور هند به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه کتاب شده است. این فرآیندها شکل و قالب خاص خود را دارند و باید وارد گفتگو شویم تا تلاش کنیم یک کشور مناسب را با توجه به شرایط مان به عنوان مهمان ویژه دعوت کنیم.

سال گذشته یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از انتخاب هند به عنوان مهمان ویژه این‌نمایشگاه خبر داد.

بنا بر گفته احمدوند تفاهمنامه این‌اتفاق فرهنگی که منجر به گفت‌وگوی بین فرهنگ‌های ایران و هند با محوریت کتاب شده بود، بین مسؤولان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه بین‌المللی کتاب دهلی نو به امضا رسیده بود و بر اساس این‌تفاهمنامه در سال ۲۰۲۵ نیز ایران مهمان ویژه نمایشگاه بین‌المللی کتاب دهلی نو خواهد بود. اما کمتر از ۱۱ روز مانده به برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، حضور هندی‌ها به عنوان مهمان ویژه این رویداد در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت و پس از عملیات وعده صادق دولت هند در روز ۲۴ فروردین با صدور بیانیه‌ای به شهروندان خود توصیه کرد که «با توجه به شرایط حاکم بر منطقه» تا اطلاع ثانوی از سفر به ایران و اسرائیل خودداری کنند. به این ترتیب کشور هند به عنوان مهمان ویژه در سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حضور نیافت و کشور یمن به عنوان مهمان ویژه در این رویداد جایگزین هند شد.

به گزارش خبرنگار مهر، فروردین ۱۴۰۳ بود که هند به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از حضور در این رویداد فرهنگی انصراف داد و از اتباع خود خواست که از سفر به ایران و سرزمین‌های اشغالی خودداری کنند. اتفاقی که سبب شد برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب تهران در آخرین دقایق کشور دیگری را به عنوان مهمان ویژه جایگزین کنند. این اتفاق در حالی صورت گرفت که ایران عملیات وعده صادق ۱ را اجرا کرده بود و هند «بی‌ثباتی منطقه» را بهانه عدم حضورش کرد و برنامه‌ریزی گردانندگان این رویداد بزرگ فرهنگی را برهم زد.

حال امروز ابراهیم حیدری، مدیر عامل خانه کتاب و ادبیات ایران در حاشیه نشست خبری جایزه جلال آل‌احمد در پاسخ به خبرنگار مهر مبنی بر اینکه شنیده شده در صدد سفر به این کشور است، گفته: «به دنبال احیای روابط هستیم تا بخشی از ادبیات و ارتباطمان را که قطع شده است احیا کنیم و کتاب‌های حوزه جایزه ادبی جلال آل‌احمد و اشتراکات‌مان در حوزه فرهنگ را از طریق خانه فرهنگی که در آنجا داریم احیا کنیم. به این ترتیب این ارتباطات را بیشتر کنیم تا در هر دو نمایشگاه شاهد حضور جدی‌تری باشیم.» این در حالی است که هنوز زمان زیادی از برخورد ناپسند هند در قبال بزرگترین رویداد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نگذشته و بابت آن هم ابراز پشیمانی نکرده و از این حرکت بوی رفتاری توأم با ذلت به مشام می‌رسد. در صورتی که برخورد ایران در ماجرای عملیات وعده صادق ۱ حرکتی اقتدارآمیز و در مسیر صیانت از حقوق از دست رفته خود در پی تجاوز رژیم صهیونیستی به سفارت ایران در سوریه بود و حالا مسئولین فرهنگی با این سفر رویکردی را دنبال می‌کنند که بیشتر حکایت از این دارد که هر کشوری که ایران را تحقیر کند ایرانیان باز هم با روی باز به مهمانی آن‌ها می‌روند.

ابراهیمی در پاسخ به خبرنگار مهر تاکید داشته که به دنبال «احیای روابط هستیم» ولی فراموش کرده که این روابط اگر نیاز به احیا داشته باشد نیز باید از سوی مسئولین هندی صورت بگیرد نه از جانب کشور میزبان. از این گذشته مگر این روابط از بین رفته بوده که حالا با اقدامی که ایران در آن پیش‌قدم باشد به دنبال احیای آن باشد. اگر بنا بر احیا روابط باشد نیز باید از سوی طرف هندی این پیش‌قدم شدن صورت می‌گرفت ولی چیزی که در عمل شاهد آن هستیم ارسال پالس ضعف به کشورهایی است که فکر می‌کنند هر اقدامی علیه این کشور داشته باشند با روی باز مسئولان روبه‌رو خواهند شد.

همچنین ابراهیم حیدری درباره حضور مجدد هند به عنوان مهمان ویژه در سی‌وششمین نمایشگاه کتاب گفت: «رایزنی‌هایی برای حضور هند به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه کتاب شده است.» این در حالی است که یک مرتبه این مهمان در آستانه رویداد زیر میز زده و حضور خود را ملغی کرده و حالا باز مسئولین دولتی می‌خواهند با رایزنی این کشور را به عنوان مهمان ویژه در این رویداد پذیرا باشند.

ایکاش خانه کتاب و ادبیات ایران به عواقب چنین اقدامی فکر می‌کرد و بعد برای اجرای تشریفات سفر پیش‌قدم می‌شد و پا در این سفر می‌گذاشت تا به زعم خود بتوانند روابط میان دو کشور را احیا کنند.

به گزارش خبرگزاری مهر، نمایشگاهی از نسخ خطی فارسی و اردو میر تقی میر شاعر هندی که به دو زبان فارسی و اردو شعر می‌‎سرود، با همکاری مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور و انجمن ترقی اردو در محل این انجمن در دهلی برگزار شد.

در این نمایشگاه، بیست نسخه خطی از آثار این شاعر برجسته به نمایش گذاشته و از ویژه‌نامه‌ای با موضوع بررسی آثار فارسی و اردوی میر تقی میر رونمایی شد.

در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه ایرج الهی سفیر جمهوری اسلامی ایران در هند، سلمان خورشید وزیر اسبق امور خارجه هند، پروفسور شریف حسین قاسمی استاد زبان فارسی در هند، عطر فاروقی پروفسور اختر الواسع و فریدالدین فرید عصر رایزن فرهنگی ایران در هند حضور داشتند.

پس از افتتاح این نمایشگاه نشست علمی با موضوع بررسی آثار و جایگاه ادبی میر تقی با حضور اساتید حاضر در جلسه برگزار شد. ایرج الهی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در این مراسم گفت: میر تقی میر با الهام از فرهنگ و تمدن ایران، ادبیات اردو را به اوج رساند. آثار او نمایانگر پیوند عمیق تمدنی ایران و هند و بازتاب‌دهنده روح انسانی و احساسات لطیف است.

پروفسور شریف حسین قاسمی پروفسور اخلاق آهن در سخنرانی خود به مهاجرت میر تقی میر به دهلی اشاره کرد و این شهر را نقطه عطفی در زندگی و آثار او دانست.

وی افزود: شعر فارسی، با وجود تحولات تاریخی، همچنان در هند جایگاه ویژه‌ای دارد.

پروفسور اختر الواسع نیز با اشاره به روابط دیرینه فرهنگی ایران و هند گفت: پیوند زبان‌های فارسی و اردو نمادی از روابط تمدنی دو ملت است که در آثار شاعرانی همچون میر به اوج رسیده است.

سلمان خورشید، وزیر اسبق امور خارجه هند، این رویداد را الگویی برجسته از فعالیت‌های فرهنگی دانست و گفت: این برنامه نه تنها گامی در جهت حفظ میراث ادبی است، بلکه فرصتی برای نسل جدید است تا با میراث عظیم ادبی ایران و هند آشنا شوند.

فریدالدین فرید عصر، رایزن فرهنگی ایران در هند در جلسه ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این مراسم ادبی و علمی، به عناصر شعری میر تقی میر پرداخت و گفت: مفهوم درد در آثار صوفیانه با تعریف درد در کشورهای مدرن اروپا کاملاً متفاوت است.

وی در ادامه ابیاتی از میر تقی میر را قرائت کرد و در خصوص اهمیت تصحیح، ویرایش و نشر مجدد این آثار سخن گفت.

میر تقی میر، که به «خدای سخن» شهرت یافته است، در سال ۱۷۲۳ میلادی در شهر آگرا به دنیا آمد. وی مدتی در دهلی اقامت داشت و سپس به دربار حاکمان اود نقل مکان کرد. در دربار نواب آصف‌الدوله، به‌عنوان ملک‌الشعرا اشعاری می‌سرود و به جایگاهی ویژه دست یافت. این شاعر هندی تبار علاوه بر اشعار عاشقانه، مرثیه‌سرای برجسته‌ای نیز بود و در رابطه با واقعه عاشورا و مقام والای حضرت امام حسین (ع)، مرثیه‌های متعددی سروده است.

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: داریوش شایگان متولد چهارم بهمن‌ماه ۱۳۱۳ خورشیدی در شهر تبریز است که در خانواده‌ای چندزبانی و چندفرهنگی به دنیا آمد. پدرش محمدرحیم شایگان بازرگانی متمول و شیعه مذهب بود و مادرش زولوگیدزه اباشیدزه باگراتیون، اهل گرجستان و سنی مذهب بود. دایه او روس بود و فرزندانِ خانواده از کودکی زبان‌های ترکی، روسی و فارسی را یاد گرفته بودند. او دوره‌ی دبستان تا اول دبیرستان را هم در مدرسه‌ی فرانسوی‌زبان سن‌لوئی تبریز گذراند و زبان فرانسوی نیز به این ترکیب افزوده شد. سپس در ۱۵ سالگی با نیمه‌تمام‌گذاشتن تحصیل در دبیرستان تبریز، به انگلستان رفت و آنجا دبیرستان را به انگلیسی درس خواند.

داریوش شایگان پس از اتمام دوره دبیرستان به ژنو سوئیس رفت و ابتدا تحصیل در رشته پزشکی را آغاز کرد، اما پس از یک سال آن را رها کرد و به تحصیل هم‌زمان در رشته‌های علوم سیاسی، فلسفه و زبان‌شناسی پرداخت. در دوران تحصیل، او به مطالعه آثار ادیبان و فیلسوفان بزرگی مانند پل والری، مارسل پروست، کارل گوستاو یونگ، شارل بودلر و راینر ماریا ریل که علاقه‌مند شد و با فرهنگ و ادبیات اروپا در قرن بیستم آشنا گردید. در دانشگاه ژنو، شایگان تحت تأثیر استادش ژان هربر، با اساطیر و حماسه‌های هند آشنا شد و دو سال را صرف یادگیری زبان سانسکریت نزد هانری فرای، هندشناس مشهور، کرد؛ و در ۲۵ سالگی و پس از پایان تحصیلاتش به ایران بازگشت.

پس از بازگشت، شایگان شش سال را به مطالعه و تأمل در عرفان و متون کلاسیک فارسی اختصاص داد و به بررسی آثار الهیاتی و عرفانی پرداخت. در این دوره، او در دانشگاه تهران به تدریس زبان سانسکریت مشغول شد و با سید حسین نصر همکاری کرد. از طریق نصر، با هانری کُربَن، اسلام‌شناس فرانسوی، هم آشنا شد. این مطالعات و ارتباطات، تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری اندیشه‌های فلسفی و عرفانی شایگان گذاشت.

به همین مناسبت نگاهی به یک اثر این اندیشمند شش زبانه می‌کنیم:

پنج اقلیم حضور

کتاب پنج اقلیم حضور نوشته داریوش شایگان یکی از آثار مهم این مولف است که به بررسی و تحلیل عمیق فرهنگ و ادبیات ایران می‌پردازد. این کتاب در واقع تلاشی برای شناخت هویت ایرانی و جنبه‌های مختلف حضور انسان ایرانی در جهان است. شایگان در این اثر به تحلیل روحیه و شخصیت ایرانی با استفاده از دیدگاه‌های فلسفی، روان‌شناختی، و ادبی می‌پردازد.

پنج اقلیم حضور به بررسی پنج چهره برجسته در ادبیات و فرهنگ ایران اختصاص دارد: حافظ، مولانا، سعدی، خیام و فردوسی. شایگان تلاش می‌کند تا از طریق آثار و اندیشه‌های این بزرگان، به درک بهتری از هویت ایرانی و نگاه معنوی ایرانیان به جهان دست یابد. او به تأثیر این شاعران بر ساختار ذهنی و فرهنگی ایرانیان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این شخصیت‌ها پنج بُعد از “حضور” را در فرهنگ ایرانی نمایندگی می‌کنند.

رویکرد شایگان در این اثر، تحلیل فرهنگ ایرانی از منظر تطبیقی است، او از این منظر میان فرهنگ ایرانی و دیگر فرهنگ‌ها ارتباط برقرار می‌کند و به دنبال کشف نقاط اشتراک و تفاوت‌های تفکر ایرانی با تفکر فلسفی غربی است. شایگان با توجه به مشرب فلسفی اش به جنبه‌های عرفانی، فلسفی، و وجودی زندگی در ادبیات ایران توجه ویژه‌ای دارد.

اهمیت این کتاب در چیست؟

این کتاب نگاه تازه‌ای به هویت ایرانی ارائه می‌دهد و آن را در سطحی جهانی بررسی می‌کند. ترکیب تحلیل‌های فلسفی با نگاهی ادبی، باعث می‌شود که اثر هم برای علاقه‌مندان به ادبیات و هم برای دوستداران فلسفه جذاب باشد و در عین حال شایگان به شکلی خلاقانه تلاش می‌کند که تضادها و همزیستی عناصر سنتی و مدرن در فرهنگ ایرانی را شرح دهد.

سبک نوشتاری شایگان در این کتاب، روان و در عین حال پیچیده است؛ او از اصطلاحات فلسفی و تحلیل‌های دقیق استفاده می‌کند، اما تلاش دارد که مطالب برای خواننده عام نیز قابل فهم باشد.

آن طور که خودش در این باره نوشته است «شالوده این مقالات، بر اساس زاویه دید من نسبت به خصلت شاعرانگی ایرانیان پی ریزی شده است؛ بر محور این پرسش که ارج و منزلت ایرانیان در قبال بزرگان ادبشان حاصل چه برداشتی است؟ پیوند و ارتباط درونی این مردم با شاعران بزرگشان از چه سنخ است که چنین به اعماق سرشتشان رسوخ کرده و سایه‌ای سنگین بر کل جهان بینی آنان افکنده است؟ غرض از این قلم فرسایی، سنجش و تحلیل ارتباط ایرانیان با شاعران ارجمندشان است، بالاخص آنان که طی قرون و اعصار به پایگاهی اساطیری اعتلا یافته اند… به نظرم پیوندی از این دست مولود قریحه شاعرانه ایرانی است که در جهان بی همتاست.»

کتاب پنج اقلیم حضور یکی از آثار برجسته شایگان است که می‌تواند برای کسانی که به فلسفه، ادبیات و هویت فرهنگی علاقه‌مند هستند، بسیار آموزنده و تأمل‌برانگیز باشد.