برچسب: هندوستان

به گزارش خبرگزاری مهر، نمایشگاهی از نسخ خطی فارسی و اردو میر تقی میر شاعر هندی که به دو زبان فارسی و اردو شعر می‌‎سرود، با همکاری مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور و انجمن ترقی اردو در محل این انجمن در دهلی برگزار شد.

در این نمایشگاه، بیست نسخه خطی از آثار این شاعر برجسته به نمایش گذاشته و از ویژه‌نامه‌ای با موضوع بررسی آثار فارسی و اردوی میر تقی میر رونمایی شد.

در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه ایرج الهی سفیر جمهوری اسلامی ایران در هند، سلمان خورشید وزیر اسبق امور خارجه هند، پروفسور شریف حسین قاسمی استاد زبان فارسی در هند، عطر فاروقی پروفسور اختر الواسع و فریدالدین فرید عصر رایزن فرهنگی ایران در هند حضور داشتند.

پس از افتتاح این نمایشگاه نشست علمی با موضوع بررسی آثار و جایگاه ادبی میر تقی با حضور اساتید حاضر در جلسه برگزار شد. ایرج الهی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در این مراسم گفت: میر تقی میر با الهام از فرهنگ و تمدن ایران، ادبیات اردو را به اوج رساند. آثار او نمایانگر پیوند عمیق تمدنی ایران و هند و بازتاب‌دهنده روح انسانی و احساسات لطیف است.

پروفسور شریف حسین قاسمی پروفسور اخلاق آهن در سخنرانی خود به مهاجرت میر تقی میر به دهلی اشاره کرد و این شهر را نقطه عطفی در زندگی و آثار او دانست.

وی افزود: شعر فارسی، با وجود تحولات تاریخی، همچنان در هند جایگاه ویژه‌ای دارد.

پروفسور اختر الواسع نیز با اشاره به روابط دیرینه فرهنگی ایران و هند گفت: پیوند زبان‌های فارسی و اردو نمادی از روابط تمدنی دو ملت است که در آثار شاعرانی همچون میر به اوج رسیده است.

سلمان خورشید، وزیر اسبق امور خارجه هند، این رویداد را الگویی برجسته از فعالیت‌های فرهنگی دانست و گفت: این برنامه نه تنها گامی در جهت حفظ میراث ادبی است، بلکه فرصتی برای نسل جدید است تا با میراث عظیم ادبی ایران و هند آشنا شوند.

فریدالدین فرید عصر، رایزن فرهنگی ایران در هند در جلسه ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این مراسم ادبی و علمی، به عناصر شعری میر تقی میر پرداخت و گفت: مفهوم درد در آثار صوفیانه با تعریف درد در کشورهای مدرن اروپا کاملاً متفاوت است.

وی در ادامه ابیاتی از میر تقی میر را قرائت کرد و در خصوص اهمیت تصحیح، ویرایش و نشر مجدد این آثار سخن گفت.

میر تقی میر، که به «خدای سخن» شهرت یافته است، در سال ۱۷۲۳ میلادی در شهر آگرا به دنیا آمد. وی مدتی در دهلی اقامت داشت و سپس به دربار حاکمان اود نقل مکان کرد. در دربار نواب آصف‌الدوله، به‌عنوان ملک‌الشعرا اشعاری می‌سرود و به جایگاهی ویژه دست یافت. این شاعر هندی تبار علاوه بر اشعار عاشقانه، مرثیه‌سرای برجسته‌ای نیز بود و در رابطه با واقعه عاشورا و مقام والای حضرت امام حسین (ع)، مرثیه‌های متعددی سروده است.

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: داریوش شایگان متولد چهارم بهمن‌ماه ۱۳۱۳ خورشیدی در شهر تبریز است که در خانواده‌ای چندزبانی و چندفرهنگی به دنیا آمد. پدرش محمدرحیم شایگان بازرگانی متمول و شیعه مذهب بود و مادرش زولوگیدزه اباشیدزه باگراتیون، اهل گرجستان و سنی مذهب بود. دایه او روس بود و فرزندانِ خانواده از کودکی زبان‌های ترکی، روسی و فارسی را یاد گرفته بودند. او دوره‌ی دبستان تا اول دبیرستان را هم در مدرسه‌ی فرانسوی‌زبان سن‌لوئی تبریز گذراند و زبان فرانسوی نیز به این ترکیب افزوده شد. سپس در ۱۵ سالگی با نیمه‌تمام‌گذاشتن تحصیل در دبیرستان تبریز، به انگلستان رفت و آنجا دبیرستان را به انگلیسی درس خواند.

داریوش شایگان پس از اتمام دوره دبیرستان به ژنو سوئیس رفت و ابتدا تحصیل در رشته پزشکی را آغاز کرد، اما پس از یک سال آن را رها کرد و به تحصیل هم‌زمان در رشته‌های علوم سیاسی، فلسفه و زبان‌شناسی پرداخت. در دوران تحصیل، او به مطالعه آثار ادیبان و فیلسوفان بزرگی مانند پل والری، مارسل پروست، کارل گوستاو یونگ، شارل بودلر و راینر ماریا ریل که علاقه‌مند شد و با فرهنگ و ادبیات اروپا در قرن بیستم آشنا گردید. در دانشگاه ژنو، شایگان تحت تأثیر استادش ژان هربر، با اساطیر و حماسه‌های هند آشنا شد و دو سال را صرف یادگیری زبان سانسکریت نزد هانری فرای، هندشناس مشهور، کرد؛ و در ۲۵ سالگی و پس از پایان تحصیلاتش به ایران بازگشت.

پس از بازگشت، شایگان شش سال را به مطالعه و تأمل در عرفان و متون کلاسیک فارسی اختصاص داد و به بررسی آثار الهیاتی و عرفانی پرداخت. در این دوره، او در دانشگاه تهران به تدریس زبان سانسکریت مشغول شد و با سید حسین نصر همکاری کرد. از طریق نصر، با هانری کُربَن، اسلام‌شناس فرانسوی، هم آشنا شد. این مطالعات و ارتباطات، تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری اندیشه‌های فلسفی و عرفانی شایگان گذاشت.

به همین مناسبت نگاهی به یک اثر این اندیشمند شش زبانه می‌کنیم:

پنج اقلیم حضور

کتاب پنج اقلیم حضور نوشته داریوش شایگان یکی از آثار مهم این مولف است که به بررسی و تحلیل عمیق فرهنگ و ادبیات ایران می‌پردازد. این کتاب در واقع تلاشی برای شناخت هویت ایرانی و جنبه‌های مختلف حضور انسان ایرانی در جهان است. شایگان در این اثر به تحلیل روحیه و شخصیت ایرانی با استفاده از دیدگاه‌های فلسفی، روان‌شناختی، و ادبی می‌پردازد.

پنج اقلیم حضور به بررسی پنج چهره برجسته در ادبیات و فرهنگ ایران اختصاص دارد: حافظ، مولانا، سعدی، خیام و فردوسی. شایگان تلاش می‌کند تا از طریق آثار و اندیشه‌های این بزرگان، به درک بهتری از هویت ایرانی و نگاه معنوی ایرانیان به جهان دست یابد. او به تأثیر این شاعران بر ساختار ذهنی و فرهنگی ایرانیان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این شخصیت‌ها پنج بُعد از “حضور” را در فرهنگ ایرانی نمایندگی می‌کنند.

رویکرد شایگان در این اثر، تحلیل فرهنگ ایرانی از منظر تطبیقی است، او از این منظر میان فرهنگ ایرانی و دیگر فرهنگ‌ها ارتباط برقرار می‌کند و به دنبال کشف نقاط اشتراک و تفاوت‌های تفکر ایرانی با تفکر فلسفی غربی است. شایگان با توجه به مشرب فلسفی اش به جنبه‌های عرفانی، فلسفی، و وجودی زندگی در ادبیات ایران توجه ویژه‌ای دارد.

اهمیت این کتاب در چیست؟

این کتاب نگاه تازه‌ای به هویت ایرانی ارائه می‌دهد و آن را در سطحی جهانی بررسی می‌کند. ترکیب تحلیل‌های فلسفی با نگاهی ادبی، باعث می‌شود که اثر هم برای علاقه‌مندان به ادبیات و هم برای دوستداران فلسفه جذاب باشد و در عین حال شایگان به شکلی خلاقانه تلاش می‌کند که تضادها و همزیستی عناصر سنتی و مدرن در فرهنگ ایرانی را شرح دهد.

سبک نوشتاری شایگان در این کتاب، روان و در عین حال پیچیده است؛ او از اصطلاحات فلسفی و تحلیل‌های دقیق استفاده می‌کند، اما تلاش دارد که مطالب برای خواننده عام نیز قابل فهم باشد.

آن طور که خودش در این باره نوشته است «شالوده این مقالات، بر اساس زاویه دید من نسبت به خصلت شاعرانگی ایرانیان پی ریزی شده است؛ بر محور این پرسش که ارج و منزلت ایرانیان در قبال بزرگان ادبشان حاصل چه برداشتی است؟ پیوند و ارتباط درونی این مردم با شاعران بزرگشان از چه سنخ است که چنین به اعماق سرشتشان رسوخ کرده و سایه‌ای سنگین بر کل جهان بینی آنان افکنده است؟ غرض از این قلم فرسایی، سنجش و تحلیل ارتباط ایرانیان با شاعران ارجمندشان است، بالاخص آنان که طی قرون و اعصار به پایگاهی اساطیری اعتلا یافته اند… به نظرم پیوندی از این دست مولود قریحه شاعرانه ایرانی است که در جهان بی همتاست.»

کتاب پنج اقلیم حضور یکی از آثار برجسته شایگان است که می‌تواند برای کسانی که به فلسفه، ادبیات و هویت فرهنگی علاقه‌مند هستند، بسیار آموزنده و تأمل‌برانگیز باشد.